2023 Manibux Harçlık Raporu
2023 Manibux Harçlık Raporunun tüm ayrıntılarını hazırladığımız video ve infografikten öğrenebilirsiniz!
Pandemide harçlıklar online harcandı.
Önceliklerimizin ve ihtiyaçlarımızın değiştiği pandemi döneminde, çocuklarımızın harcama alışkanlıkları da değişti.
Nakit paranın sağlığımız üzerindeki olumsuz etkileri, mikrop barındırması nedeniyle hiç kimsenin, hele ki çocuklarımızın el ve ceplerinde olmaması gerektiğini bütün dünya kabul etti. Ayrıca maddi olarak yaşanan sıkıntılar nedeniyle aslında 1 liranın bile ne kadar önemli olduğunu ve para biriktirmenin de bir ihtiyaç olduğunu anladık.
İlk gününden itibaren nakitsiz toplumun ve finansal okuryazarlığın önemine inanan manibux tarafından, 2020 yılı pandemi dönemi harcama alışkanlıklarını gösteren “manibux 2020 Harçlık Raporu” yayınlandı.
Kız çocuklar kıyafet ve aksesuar alırken, erkek çocuklar oyun ve eğlenceyi tercih etti.
Türkiye genelinde 50 bin aile ve 90 bin çocuk ile oluşturulan “manibux 2020 Harçlık Raporu”na göre kızlar, erkeklerden daha fazla harçlık almaya devam ediyor. Ancak 2020’nin en önemli farklılığı pandemi döneminde değişen harcama alışkanlıkları oldu. Zaman zaman yüzde 80’lere ulaşan online harcamalar, bu dönem klasik harçlık verme yöntemlerinin yetersiz kaldığını ve yerini dijital harçlığa bıraktığını gözler önüne seriyor.
Pandemi salgını nedeniyle harcama alışkanlıklarının değiştiğine dikkat çeken manibux kurucusu Psikolojik Danışman Canan Akmanoğlu Bayrak “Ne yazık ki bu ve benzeri virüsler artık sürekli karşımıza çıkacak gibi görünüyor. Önlem alarak, hayatımızı onlara göre şekillendirme sorumluluğuyla, bilinçli hareket etmemiz gereken yeni bir dönem bizleri bekliyor” diyerek aile kontrolünün yanı sıra çocukların da kendi paralarının sorumluluğunu alması ve harçlık yönetimi yapabilmesi gerektiğine dikkat çekti. Bilgisayar başında geçirilen zamanın artmasıyla birlikte, harcamalarda da online kullanımın arttığı bu dönemde anne ve babalar, çocuklarına kendi kredi kartlarını vererek kontrolsüz bir harcama ortamı sunmak yerine manibux kartlar aracılığı ile güvenli ve kontrollü bir şekilde harcamaların yapılmasını sağlayabiliyorlar.
2020 yılında daha çok para biriktirildi.
Pandemi döneminde harçlıkların biriktirme oranı yüzde 35’e yükseldi. Çocuklar bu dönemi pandemi sonrası yapacakları için para biriktirme dönemi olarak gördüler. Yine bu dönemde düzenli harçlık ödemeleri artarken anlık olarak gönderilen harçlık miktarı düştü. Ancak uzak akrabalardan alınan dijital harçlık miktarı da arttı. Bu dönemde özellikle doğumgünü, yılbaşı ve Bayram gibi zamanlarda Whatsapp ile harçlık isteme ile uzak akrabalardan harçlık yüklenmesi oranları yüzde 50 gibi bir oranda artış gösterdi.
Online harcamalarda artış
Gelişen teknolojiyle birlikte değişen harcama alışkanlıkları pandemi döneminde zirve yaptı. Kısıtlamalar nedeniyle 18 yaş altı çocukların evden çıkamaması harçlıkların daha çok online olarak harcanmasına neden oldu. Online harcamayı yasaklamak yerine, aile kontrolünde ama çocuğun sorumluluğunda olması gerektiğine dikkat çeken manibux, 2020 yılı online harcamalarında ciddi bir artış olduğunu belirtti. Rapora göre 2019 yılında tüm harcamaların yüzde 32’si online olarak yapılıyorken bu oran 2020 yılı itibariyle yüzde 55 oranına yükseldi. Özellikle sokağa çıkma yasağı dönemlerinde bu oran yüzde 85’lere kadar yükseldi. Evde zaman geçirmek zorunda kalan çocuklar; Steam, Google Play, Spotify, Play Station Store, ve Netflix gibi oyun ve eğlence platformlarında harcama yapmayı tercih ettiler.
Ayrıca bu dönemde e-ticaret kullanımı da 18 yaş altı çocuklarda 4 kat arttı. Önceki yıllarda alışveriş merkezleri harcama yapılan yerler listesinde ilk sırada gelirken, 2020 yılında kısıtlamaların da etkisi ile Trendyol, Hepsiburada.com gibi e-ticaret platformları alışverişlerde önde yer aldı.
2019 yılında gençler, harçlıklarını sosyalleşmek için gittikleri kafe ve restoranlarda yoğun olarak harcarlarken, 2020 yılında ise yine kısıtlamalar yüzünden bu sektörlerdeki harcamalar iyice azaldı.
Biz yetişkinlerin bile evde kalmaktan zorlandığımız bu günlerde, enerji dolu çocuklarımızın sosyal yaşamdan, okul ve arkadaşlarından izole olarak yaşaması kolay olmadı. Çocuklarımızın pandemi nedeniyle yaşadıkları zorluklar ve değişen hayatları, “manibux 2020 Harçlık Raporu” ile görüldüğü gibi net şekilde ortaya çıktı. Sosyalleşmenin yerini dijitalleşme aldı. Şartlar ne kadar zor olursa olsun, çocuklar manibux ile kendi harçlıklarını kolayca aldı. Ailelerinin kontrolünde ve kendi sorumluluklarını alarak harçlıklarını güvenle yönetmeye devam etti.
Corona virüs salgınını çocuklarımıza nasıl anlatmalıyız?
Manibux çocuğunuza özeldir; kartınızı dezenfekte edebilirsiniz ama nakit parayı asla!
Malum, 7 Ocak 2020 tarihinde yeni bir Corona virüs (2019-nCoV) Çinli yetkililer tarafından tanımlandı ve kısa bir sürede bu salgın birçok ülkeye yayıldı. Maalesef 10 Mart 2020 tarihi itibariyle ülkemizde ilk Corona virüs vakası yaşanıldığı bilgisi Sağlık Bakanlığı tarafından açıklandı.
Çocuklarımızın hem beden ve ruh sağlığı korumak amacıyla Corona Virus Salgın sürecini nasıl anlatmamız gerektiği ve bu bulaşıcı hastalığa karşı alınması gereken tedbirler konusunda edindiğimiz önemli görüşleri sizinle paylaşmak istiyoruz.
Bildiğiniz üzere kâğıt ve bozuk paralar, elden ele dolaştığı için bulaşabilen bütün mikropları barındırmaktadır. Bu sebeple Dünya Sağlık Örgütü, elden ele geçen kâğıt ve bozuk paralarla yayılabilecek virüs ve bakterilere karşı uyarıda bulanarak parayla temasın ardından ellerin yıkanmasını ve mümkünse temassız kart kullanılmasını önerdiğini duyurdu. “Çocuğuma neden nakit yerine manibux vermeliyim?” sorularına karışlık sıraladığımız 10 maddeden biri tam da bu ve benzeri bulaşıcı hastalıkların etkisini azaltacak özelliktedir: “Daha hijyenik bir ortam sağlar.”
İnsan psikolojisinin belirsizlikten ve yanlış bilgilendirmelerden dolayı daha çok panik olabileceğine ve kaygılar geliştirebileceğine dikkat çeken Klinik Psikolog Ayşegül Topçu Aydın ise özellikle çocukların bu olumsuz süreçten psikolojik olarak zarar görmemesi için ebeveynlere manibux aracılığıyla şu şekilde seslendi:
“Malum, ebeveynler endişeli ve gergin olunca çocuklar da bu durumdan oldukça etkilenirler. Aileler, öncelikle kendi endişeleriyle başa çıkmayı öğrenmeli eğer beceremiyorlarsa çocuklarıyla konuşmaya geçmemeliler.
Konudan hiç bahsetmemekte çocukta merak ve endişeyi arttıracak; haberlerde, sokakta maskeli, kaçan insanlar gördükçe kafaları daha çok karışacak ve daha fazla sorgulamaya başlayacaklardır.
Bunun en doğru şekli, ilk ağızdan net ve onun yaş grubuna uygun şekilde fazla uzatmadan, korkutmadan bilgi vermek olacaktır. Ayrıca çocuklarla bu konudaki duygu ve düşüncelerini önemsemek, dinleyerek anlamaya çalışmak da çok önemlidir.
Hijyen, temizlik, yakın temas gibi konuları korkutmadan neden gerekli olduğunu açıklayarak izah edilmeli. Çocukların yaşantılarını da abartacak bir şekilde kısıtlamak, okul ve arkadaş toplantılarına gitmelerini kısıtlayarak günlük rutin alışkanlıkları bozulmamalıdır.
Unutulmamalıdır ki çocuklar, öncelikle kendilerini güvende hissetmek isterler ve kendileri için endişelenirler. Bu virüsün çocuklarda çok nadir görüldüğünü, görülse bile gripten bile çok hafif atlatıldığı bilgisi, endişelerini azaltacak ve güven duygusunu arttıracaktır.
Güncel gelişmeleri takip edin onlarla daha açık bir iletişim içinde olmanız, onların kaygısını azaltacağı gibi size duyduğu güveni arttıracaktır.”
Sağlıklı günler dileriz.
Çocuklara neden düzenli harçlık verilmeli?
Çocuklarda finansal okuryazarlık eğitimi, ilk olarak ailede başlar. Anne babalar, hayata dair her konuda olduğu gibi para yönetimi konusunda da çocuklara sorumluluk ve finansal bilinç kazandırmakta rehberlik eder. Çocukların para yönetimi becerilerini deneyimleyerek öğrenmelerinin en güzel yolu ise 6 yaşından itibaren onlara düzenli olarak harçlık vermektir. Zira çocuklar için “düzenli harçlık”, adeta eğitici bir araç niteliğindedir. Yaşına uygun olarak günlük, haftalık ve aylık verilen düzenli harçlık, çocuğa katacağı değer ve alışkanlıklar sonucunda onların paralarını dolayısıyla hayatlarını en doğru bir şekilde yönetmesine olanak sağlayacaktır.
İşte finansal okuryazarlık kapsamında düzenli harçlık verilmesinin çocuklarda kazandırdığı değer ve alışkanlıklar…
1- Parayı tanır ve idaresini öğretir.
Finansal okuryazarlığın ilk aşaması parayı tanımak ve öğrenmektir. Çocukların parayla tanışması ve onu kullanmayı öğrenmesi harçlıkları sayesinde olur. Harçlıkları bir nevi onların ilk maaşları gibidir. Nasıl ebeveynler hayatlarını idare etmek için maaşlarını düzenli olarak alıyorlarsa çocuklar da aldıkları düzenli harçlık sayesinde parayı tanıyarak idare etmesini öğrenir. Günlük, haftalık veya aylık olarak aldığı düzenli harçlıklarla hangi zaman diliminde ne kadar harcayacağını bildiğinden alım gücünün farkında olur ve bu bağlamda sınırlarını oluşturur; kendisine ait olan parayı idare etme becerisini kazanır.
2- Paranın biten bir şey olduğunu ve değerini anlar.
Çocuklar, genellikle paranın bitebilecek bir şey olduğunu düşünmez. Özellikle paranın duvardan gelen (ATM) sonsuz bir şey olduğu fikri hâkimdir. Diğer taraftan paranın tükenebilecek bir meta olduğu bilen anne babalar içinse emek karşılığında elde edilen para, bir o kadar değerlidir. Aile içerisinde birbiriyle çelişen iki anlayış, ancak düzenli harçlık bir çözüme ulaştırılabilir. Ebeveynlerin günlük, haftalık ya da aylık olarak belirlediği harçlıklar sayesinde çocuklar da paranın bitebilecek bir şey olduğunu kavrar. Biten ve tükenen her şey gibi para yani harçlıkları da onlar için hayatlarında değerli bir şeye dönüşür.
3- İhtiyaç ve istek arasındaki farkı öğrenir.
Çocuk, harçlığın istekleri için harcanmak üzere verilen değil öncelikle günlük temel ihtiyaçlarını gidermesi için verilen bir para olduğunu bilmedir. Düzenli harçlık ile sınırlarına göre hareket eden çocuklar, zamanla ihtiyaç olarak bildiği şeylerin tamamının ihtiyaç olmadığını öğrenir. İhtiyacın “olmazsa olmaz”, isteğin ise “olmasa da olur” olduğunu kavrar. İhtiyaç ile istek arasındaki en temel farkın ne olduğunu öğrenen çocuklar, öncelikle zorunlu olan ihtiyaçlarını daha sonra da isteklerini karşılaması gerektiğini ya da duruma göre erteleyebileceğini bilir. Böylelikle hem kendi bütçesine hem de aile bütçesine katkıda bulunur.
4- Bütçesini yönetmesini öğretir.
Çocuklar, düzenli aldıkları harçlıklarla gider ve ihtiyaç listesi hazırlamasını öğrenir. Harçlık miktarı ile harcamak istedikleri arasında bir denge oluşturacak bir bütçe yapabilir. Böylece bütçesi dâhilinde istek ve ihtiyaçlarını önem sırasına koymayı, duruma göre ertelemesini, haftalık veya aylık plan yapmayı, indirimleri takip etmeyi, tasarruf ederek birikim yapmayı, birikimlerini değerlendirmeyi öğrenir. Bütçesini yönetebilen çocuk, hem aile ekonomisine katkıda bulunur hem de ileride kendi kazancını doğru bir şekilde değerlendirir.
5- Harçlığını doğru bir şekilde değerlendirir.
Çocuklara harçlıklarını hangi ihtiyaç ve istekleri için ne şekilde kullanacaklarını öğretmek önemli bir aşamadır. Ne zaman, ne kadar harçlık alacağını bilen çocuklar, harçlığının bir kısmıyla ihtiyaçlarını bir kısmıyla ise isteklerini karşılaması gerektiğini bilir. Kendi parasına sahip olmanın nasıl bir şey olduğu anlayan çocuklar, harçlığını kendisi için en doğru bir şekilde değerlendirmeye çalışır. Çünkü kendi paralarını kullanarak belirli bir zaman dilimdeki harcama limitleri gerçekçi ve somut bir hale dönüşür. İstek ve ihtiyaçlarının fiyatlarının ne kadar olduğunu, aralarındaki önem derecesini, çeşitli alternatifler çerçevesinde değerlendirerek doğru bir şekilde harcama yapma alışkanlığı kazanır. Harçlığını bir anda bitirmez ya da tek bir istek ve ihtiyacı için harcamaz.
6- Sorumluluk duygusunu geliştirir.
Düzenli harçlığın en önemli amaçlarından biri de çocuğun küçük yaşlardan itibaren para idaresi konusunda sorumluluk almasıdır. İstediği şeyi istediği zaman kavuşmaya alışan çocuklar için yaş aldıkça zahmetsiz, emeksiz para kazanmayı beklemesi kaçınılmaz bir durumdur. Yetişkinlikte çözümü daha da zor olan bu anlayışın oluşmaması için, onların üzülmelerine fırsat verip bu durumla başa çıkmalarını sağlamak gerekir. Günü ve miktarı belirli olmayan harçlıklar, çocukların doğru bir şekilde harcama yapmalarını ya da belirledikleri hedefe ulaşmaları için birikim yapmalarını zorlaştırır. Oysa düzenli harçlıklar sayesinde ailesinin alacağı bir ihtiyacına birikimleriyle katkı sağlayacağını bilen çocukta “hak etme” kavramı oluşurken hayatına dair “başa çıkma” ve buna bağlı olarak “sorumluluk” alışkanlığı kazanır.
7- Tasarruf yapmasını sağlar.
Tasarruflu olmak genç yaşlarda kazanılan bir değerdir. Anne babalar çocuklarına düzenli harçlık vererek onların bütçe yapmasına imkân sağlar. Bütçesinde dâhilinde istekleri ve ihtiyaçları arasındaki ayrımı yapılabilen çocuklar, sağlıklı harcama alışkanlığı kazanır ve tasarruf etmeye başlayabilir. Gereksiz harcamalardan kaçınır, hangi harcamalarından daha fazla tasarruf yapabileceğini listeler. Bu kapsamda ertelemiş olduğu harcamaların tasarruf olduğunun farkına varır.
8- Hedefleri için para biriktirmesi gerektiği bilinci kazandırır.
Düzensiz verilen harçlıklar çocuğun birikim yapmasını zorlaştırır. İhtiyacı veya isteği doğrultusunda kendine bir hedef belirleyen çocuk, israftan kaçınarak yaptığı tasarruflar birikim yapmasına olanak sağlar. Böylece almayı çok arzu ettiği herhangi bir şey için harçlıklarını biriktirmesi gerektiğini gelecekte de hedefine ulaşma adına sabrın gerekliliğini çok erken yaşta öğrenir.
9- Karar verme becerisini geliştirir.
Düzenli harçlık, çocuklarda çok yönlü düşünme, neden-sonuç ilişkisi kurabilme ve karar verme becerisini geliştirir. Harçlığını nerelerde harcayacağı konusunda birçok alternatifi olan çocuk bu sayede seçim yapmayı da öğrenir. Günlük, haftalık, ya da aylık aldıkları harçlıklarını nasıl harcaması gerektiği, isteklerini erteleyebilme, ihtiyaçlarını sıralayabilme, tasarruf, birikim, bütçe gibi finansal konularda kendi kararlarını menfaati doğrultusunda belirler.
10- Özgüven kazandırır.
Ailenin bir ferdi olduğu için verilen harçlıklar sayesinde çocuklar, kendini daha değerli hisseder ve bir birey olduğunun farkındalığını yaşar. Miktarı ne olursa olsun veya hangi periyodik şekilde verirse verilsin düzenli harçlık, çocuğun kendisini sorumluluk alabilen ve bağımsız bir birey gibi hissetmesini sağlar. Parayı yönetebildiğini, tasarruf ve birikim yapabildiğini gören çocuk, özgüven kazanır. Şimdiden kararlarına, tercihlerine, kendine güvenen çocuklar, gelecekte ise toplumun özgüvenli yetişkinleri olur.