Çocuklar İçin Finansal Okuryazarlık 2 – Paranın Doğru Kullanımı
Çocuklarımızın gelecekte kendi ayakları üzerinde duran, finansal okuryazarlığa sahip bireyler olmalarını istiyorsak erken yaşlardan itibaren paranın doğru kullanımını öğretmeye başlamalıyız. Çocuklarımız aldıkları harçlıkları sevdikleri şeyleri almak için kullanıyorlar. Ancak alınan harçlıklar, özellikle küçük yaş grubunda, hemen alındığı gün suyunu çekiyorsa maalesef bu durum onlara gelecekleri için doğru para kullanımı alışkanlığı kazandırmıyor. Peki çocuklarımıza paranın doğru kullanımı alışkanlığını nasıl kazandırabiliriz?
Yetişkinler için paranın doğru kullanımı; kazandığından daha fazla harcamamak, tasarruf yapabilmek, ödemelerin son tarihini geciktirmemek, riski yönetebilmek, toplam varlığını artırabilmek, yatırım yapmak ve ihtiyacı olanlara yardım edebilmek anlamına geliyor. Öyleyse çocuklarımıza da küçük yaştan itibaren bu kavramları öğretmeye başlamalıyız. Ancak sadece öğretmek yeterli değil. Öğrenilen bilginin davranışa dönüşmesi esas konu.
Başlangıç noktamız çocuklara Para Kavramını öğretmek olmalı. Bu konuda çocuklarınıza nasıl yardımcı olabileceğinizi Çocuklar İçin Finansal Okuryazarlık 1 – Okul Öncesi Çocuklara Para Kavramını Nasıl Öğretebiliriz? Blog yazımızdan okuyabilirsiniz. Para Kavramını öğrettikten sonraki adım ise elimizdeki paradan fazlasını harcamamayı, tasarruf yapmayı ve paylaşmayı öğretmek olmalı.
Paranızdan fazlasını harcamamak:
Para biriktirmeye başlamadan önce çocuklarımıza ellerindeki para ile idare etmeyi öğretmek para yönetimini anlamalarında yardımcı olacaktır. Okul çağına gelen tüm çocuklara harçlık verilmesi bu nedenle önemli. Öncelikle harçlığı çocuklara verilen ekstra bir para olarak görmemek gerekiyor. Çocuklarımıza harçlık vermediğimizde onlar için zaten biz harcama yapıyoruz. Bir gün oyuncak istiyorlar, bir gün sakız istiyorlar. Az ya da çok ama tüm aileler kendi bütçesine göre bu harcamayı zaten yapıyor. Bu nedenle tek tek almak yerine bütçenize ve çocuğunuzun yaşına göre uygun bulduğunuz bir harçlığı vermeye başlayın. Harçlık verdikten sonra almak istediği şeyleri bu harçlığı ile kendisinin almasını sağlayın. Harçlığını idare ettiremezse ek harçlık vermeyin. Bunun yerine almak istediği ek şeyleri erteleyip bir sonraki hafta alabileceğini söyleyin. Bir süre sonra gerçekten harçlığı ile idare etmeyi öğrenmeye başladığını göreceksiniz.
İstek mi İhtiyaç mı?:
Çocuklarımıza harçlıklarını yönetmeyi öğretirken kazandırmamız gereken bir alışkanlık da istek ile ihtiyaç arasındaki fark. Yaşları büyüdükçe çocuklarımıza verdiğimiz harçlık miktarı da artacak. Yaşlarına paralel olarak sadece oyuncak, bakkal harcamaları değil, okul ve okul dışı harcamaları, kıyafet harcamaları, telefon faturası ödemesi gibi tüm harcamalarını kendi harçlıkları ile yapmaya başlamaları ve buna uygun harçlık almaları iyi bir finansal okuryazarlık geliştirmeleri için önemli. Bu aşamaya geldiklerinde de tüm harçlıklarını e-oyuna yatırıp faturasını ödemeyi atlamaması kritik. Bunun için de çocuklarımızı erken yaşlardan itibaren, doğru para yönetimi alışkanlığı kazanana kadar, yönlendirmemiz gerekecek. Çocuklarınızı “bu almak istediğin şeye ihtiyacın var mı, yoksa sadece istiyor musun” diye sormak iyi bir yönlendirme olacaktır. Önceliği ihtiyaçlara verme ve kalanını isteklere ayırmayı öğrenmek onları geleceğe hazırlamak için önemli. Ancak tabii ki sadece ihtiyaçlar için harcamaya da yönlendirmeyin. İstekleri için de harcamak onların gelişimi için önemli. İsteklerini de almasına izin verin. Ancak gerçekten isteyip istemediğine emin olmak için “hemen karar verme, bir de diğer alternatiflere bak, hala istiyorsan alabilirsin” şeklinde yönlendirebilirsiniz.
Tasarruf yapmak:
Yaşı ilerledikçe çocuğunuz daha yüksek tutarlı nesneler de almak isteyecek, harçlık tutarları artacak. Bu noktada onu tasarrufa yöneltin. Tasarruf harcamalarımızdan sonra kalan tutarı kenara atılarak yapılmaz. Tasarruf yapmak için önce aldığı harçlığın bir kısmını biriktirmek için kenara atmaya yönlendirin. Sonra kalan tutarı günlük harcamaları için kullandırtın. Bu şekilde para biriktirmeye başlayabilirler. İdeali harçlığın %10’unu tasarruf için biriktirmektir.
Paylaşmak:
Diğer bir önemli konu da çocuklarımıza paylaşmayı öğretmek. Yardıma ihtiyacı olanlara yardım etmek, sokak hayvanlarını beslemek, sevdiği birine hediye almak vb sebeplerle harçlıklarının bir kısmını da paylaşmak için ayırmaya teşvik edin. Bunun için de yine ideali harçlığın %10’unu ayırmaktır.
Örnek olmak:
Çocuklarımız bizlerin davranışlarını taklit ederek öğreniler. İyisini de kötüsünü de ailelerinden kopyalayarak kendi davranışlarına dönüştürürler. Bu nedenle onlara örnek olmak anne-babaların en büyük sorumluluğu. Çocuklarınızın yapmasını istemediğiniz hiçbir davranışı lütfen yapmayın. Para harcama alışkanlıklarınızla da çocuklarınıza örnek olun. Onlara kısıtlı bir para ile idare etmeyi öğretmeye çalışırken siz hesapsız şekilde harcarsanız çocuğunuz da aynı şekilde davranacaktır.
Harçlık ödeme gününü geçirmeyin. Kardeşleri varsa yaşına göre kimin ne kadar harçlık alacağını belirleyin, adil olun. Tanımadığı kişilerden harçlık, para, hediye almamasını mutlaka öğretin. Harçlığını kaybederse hemen yenisini vermeyin. Vermeniz gerekiyorsa da bir sonraki harçlığından düşerek bir miktar verin. Bazen de öğrenmek için biraz üzülmeleri gerekir.
Dilerseniz tüm bu alışkanlıkları çocuğunuza Manibux uygulaması ve kartı vererek kazandırabilirsiniz. Çocuklarınız 8 yaşından itibaren ön ödemeli Manibux kart alabilir, telefon sahibi olacak yaşa gelmelerinden itibaren Manibux uygulaması kullanmaya başlayabilirler. Manibux ile sadece kartlarında yüklü para kadar harcayabilirler. Kartlarını kaybederlerse kartlarını bloke edebilir, yeni kart alabilirsiniz. Aileler anlık olarak nerede ne kadar harcadıklarını takip edebilir. Yabancılar karta para gönderemez. Visa geçen tüm POS cihazlarında ve internette ailelerinin kontrolünde güvenli harcama yapabilir, para biriktirebilirler.
